SWAZI CULTURE AND CUSTOMS. TINANATELO SEHLUKO 1


Sinanatelo

-Sinanatelo ngumlandvo walabantfu baleso sibongo losuselwa egameni lemuntfu lowake waba ngumholi wabo.(Vilakati etal,2006)

-Ngesiswati sibongo sababe ngiso lesiba yinhloko kumutfu.

-Lesibongo libito lalomuntfu lowabahola.

-Sinanatelo siphindze sivete invelaphi yalabantfu Kanye nemabito ebantfu labenta buchawe emlandvweni wabo.

-Tibongo ngesiswati tichuketse umlandvo. 

-Kungako tibongo temaSwati tinetinanatelo.

-Kulesinanatelo saleso sibongo sifundza lokunyenti mayelana naleso sibongo nome ke nebantfu baleso sibongo.

 


Maseko (khumalo, 2018)

Maseko, Ngcamane,

Ngcamane waMafu,

Khubonye waNdlovu,

Ndlovu tidlekhaya,

Esigangeni teswela umelusi,

Mnguni waseBuhleni,

Mdzandzalukane, Nabosidvwabasilutfuli,

Sidvwaba silutfuli singabantolo siphuma ekhabonina nenina,

Mntungwa welukhetfo lwakhabangobe waMaphanga,

kaMaseko akuvalwa ngemivalo, kuvalwa ngemakhandza emadvodza


Maseko

Khubonye wandlovu

Mntungwa wekhethweni

Dandulukwana

S’dvwaba silutfuli

Ngcamane

Ngcamane maphanga

Maseko


Kuhlahlelwa kwesibongo : Maseko

-BakaMaseko batfolaka Eswatini kunati tindzawo:  eNcabaneni, kaLuhleko, kaZondwako, eNgwenyameni, eSandleni.

-BakaMaseko abatsatsani nebakaSimelane, Lokotfwako, Kanye neba kaMalaza.

-bakaMaseko batila inyoni lebitwa ngekutsi ngumnguphane.

-Batiwa njengebantfu lebebakwati kwakha tikhali bahlala endzaweni lenemgedze lomkhulu eNcabaneni.

-Maseko, Simelane, Malaza kanye naLokotfwako bekubantfwana bendvodza yine. Emabito alabantfwana agcine sekaba tibongo tebantfu lamuhla.

-BakaMaseko bebanebukhosi. Bukhosi bakaMaseko busuka kuNdlovu

-Ndlovu nakasuka kuBantfu indlu yakhe yahlephuka ekhatsi kwaphuma beSutfu nemaNguni.

-Emvakwa Ndlovu kwabusa Khubonye Ndlovu, kweta Maseko Ndlovu, kweta Mdandulukwane, kweta Sidvwabasilutfuli, kweta Mafu Maseko, kweta Nselendvuna Maseko, kweta Ngcamane Maseko, kweta Maphanga Maseko lowaphila 122 yeminyaka.

-Walandzelwa ngumtfwanakhe Khabangobe Maseko, kweta Mgazi Maseko.

-Mgazi bekanebafati labatsatfu boLambombotsi Dlamini lebakungumtfwana wenkhosi Somhlolo, laMalaza lowatala Sidinga.

-BakaMaseko bukhosi babo babhidlika negsikhatsi libutfo lenkhosi Somhlolo libita libutfo laMgazi kutsi kutsi kuphunywe butimba.

Maseko, Ngcamane waMafu, khubonye waNdlovu

-Lapha kuvetwa intalelwane yebakaMaseko. Basuka kaNdlovu. Lamanye emakhosi lake abusa boNgcamane, Mafu Kanye naKhubonye.

Ndlovu tidlekhaya, esigangeni teswela umelusi

-bakaMaseko bebanetindlovu lekwatsi ngekwandza kwetimphi letindlovu tababete belusi besetidla ekhaya.

Mnguni wasebuhleni

-loku kusivetela lapho bebahlala khona bakaMaseko eBuhleni kaZulu.

-Kuphindze kusivetele budlelwane emkhatsini webakaMaseko nebakaSimelane.

-Maseko naSimelane beNguni futsi bobabili bebahlala ebuhleni.

Mdzandzalukane, nabosidvwabasilutfuli

-Kudzandzaluka kusho kwehla wenyuka ungahlaliseki.

-Tidvwaba tabo tagcwala tintfuli behla benyuka ngendzaba yetimphi.


Sidvwaba silutfuli singabantolo siphuma ekhabonina nenina

-Lesi sive sebantfu labakhutsele uma angakakhutsali ufute khabonina.

-Tidvwaba tabo tihlale tigcwele tintfuli kusetjentwa kulungiselelwa imphi.

Mntungwa welukhetfo lwakhabangobe waMaphanga

-bakaMaseko babitwa ngekutsi bangemantungwa.

-Indzabuko yabo yinye neba: kakhumalo, Ndlangamandla, Mdlovu Kanye naMncina.

-Inkhosi Maphanga yatiwa njengeNkhosi leyabusa sikhatsi lesidze (122 yeminyaka). Yona lenkhosi itala Maphanga lowabusa emuva kwakhe.

kaMaseko akuvalwa ngemivalo, kuvalwa ngemakhandza emadvodza

-Bakamaseko batiwa njengetingwazi emphini.

-Lokutsi bavala ngemakhandza emadvodza kusho kuba lichawe emphini.

-Bebabantfu labebasatjwa ngobe bebagabahlaseli kakhulu.


References

1. Khumalo(2018). Siswati notes. Mavula High School.

2. Vilakati T. and Msibi(2006). Giya sigiye. Swaziland: Macmillan Boleswa.


Popular posts from this blog

50 SISWATI TAGA NETISHO (IDIOMS AND PROVERBS)

SISWATI GRAMMAR: SICHASISO – SIBALULI

SWAZI CULTURE AND CUSTOMS: UMUTI WESISWATI SEHLUKO SEKUCALA